Wayland’ın 1.19.91 sürümü, Simon Ser tarafından duyuruldu. Bunun, Wayland 1.20 için bir alfa sürüm olduğunu belirten Ser; FreeBSD desteği tamamen güncellenmiş olarak gelen sürümün, otomatik araçlar oluşturma sisteminin düşürüldüğünü söyledi. Birkaç protokol eklemesiyle gelen yeni sürüm, bir dizi hata düzeltmesi içeriyor. Bilindiği gibi, 1980’lerin Başında bir MIT mühendisi olan Bob Scheifler tarafından duyurulan X; bilgisayarlar için yeni grafik görüntüleme sistemiydi ve o günlerde büyük bir devrimi ifade ediyordu. Kısa sürede UNIX ve benzeri sistemlerde standart grafik arayüz olarak kullanılmaya başlanan ve hâlâ da kullanılmakta olan X; ağ üzerinde çalışmaya imkan veren ilk grafik görüntüleme sistemiydi. Zaman paylaşımlı bir sunucu üzerinde çalışan bir X sunucusu ağdaki istemciler tarafından kullanılabiliyordu. Zaten X, donanımdan bağımsız ve tamamen ağda hizmet verebilecek şekilde tasarlanmıştı. MIT yönetiminde ve Bob Scheifler liderliğinde geliştirilen X sunucusunun üstün olduğu ağ imkanları 90’lı yıllarda çoğunlukla kullanılmamaya başlandı. Ayrıca, X’in çok çeşitli donanımlara Linux ortamında nasıl erişim sağlayacağı da önemli bir sorun haline gelmişti. Bu, GNU/Linux dünyası için üzüntü vericiydi. Bu gelişmelere yönelik olarak, 2007 yılında Thomas Hellstrom, Eric Anholt ve Dave Airlie tarafından geliştirilen TTM (Translation Table Maps) adını verilen bir önbellekleme sistemi kullanılmaya başlandı. Böylelikle uygulamalar grafik verilerin işlenmesi için beklemek zorunda kalmayacak ve hızlanacaklardı. Wayland 1.19.91 hakkında ayrıntılı bilgi edinmek için sürüm duyurusunu inceleyebilirsiniz.
Continue Reading →
Bu, kuşkusuz, GNU/Linux çevrelerinde memnunlukla karşılandı. Sonuç olarak, tüm Linux grafik sürücülerinin kullanabileceği bir bellek yönetim sistemi kullanılabilir olmuştu. Ancak, açık kaynak kodlu Linux grafik sürücülerinin basit API’lere ihtiyaç duymasına karşılık; TTM çok büyük bir kod yığınıydı. Buna ilişkin olarak, 2008 yılında Reenter Keith Packard ve Eric Anholt’un da yardımıyla TTM için yeni bir API yazıldı. GEM (Graphics Execution Manager) adı verilen bu yapı; mevcut Kernel fonksiyonlarını kullanacak şekilde değiştirilip küçültülmüştü. Ancak asıl sorun; OpenGL, Qt ve Gtk+ gibi büyük boyutlu kütüphaneler ile kernel arasındaki ilişkide X’in modern grafik ihtiyaçlarını karşılayacak durumda olmadığını gösteriyordu. Bu aşamada, bir yazılım mühendisi olan AIGLX’in yazarı Kristian Høgsberg, grafik çıktılarının doğrudan Kernel’e gönderileceği, uygulamaların doğrudan GPU’ya ulaşabileceği bir tasarıma girişmişti. Kısa sürede temel kütüphaneleri yazmaya başlayan ve çok kısa bir süre içinde, az çok çalışan bir sunucu geliştirmeyi başaran Høgsberg’in X sunucusuna hiçbir bağımlılığı olmayan bir son işlem API’si kullanan yazılımının adı: Wayland idi. Konu, phoronix.com‘un haberi ile duyuruldu. Henüz çok taze bir proje olan Wayland’ın kaynak kodları da internette yerini aldı. Wayland, küçük gömülü sistemler, cep telefonları ya da küçük oyuncaklarda dahi çalışabilecek kadar hafif biçimde tasarlanıyordu. Høgsberg, geriye dönük uyumluluğu sağlamak için X sunucusunun Wayland’ın bir istemcisi konumunda çalışabilmesine olanak sağlamıştı. Wayland günümüzde Kernel’de bulunan GEM, evdev (input drivers) ve kms (kernel mode switching) teknolojilerini ve DRI2 (Direct Rendering Infrastructure) kullanıyor. Intel ve RedHat tarafından desteklenen bu yeni teknoloji, X için çözülmesi zor görünen pek çok geleneksel sorunu çözmeye yaklaşmış görünüyor. Intel, sürücülerinin Wayland ile daha performanslı çalışmasını sağlamak için projeye, Wayland geliştiricilerini kiralayacak kadar büyük destek sunuyor. Wayland 1.19.91 edinmek için aşağıdaki linkten yararlanabilirsiniz.
İlk sürüm adayı 23 Aralık 2021‘de duyurulan i3 pencere yöneticisi ile %100 uyumluluk sunduğu söylenilen, bir Wayland kompozitörü olan Sway‘in 1.7-rc2 sürümü, Simon Ser tarafından duyuruldu. Sway 1.7’nin ikinci sürüm adayının artık test için hazır olduğu belirtilirken, bu sürümün bir test sürümü olduğunun unutulmaması ve yalnızca test etmek amacıyla kullanılması gerektiği hatırlatıldı, test eden kullanıcıların tespit ettikleri hataları rapor etmeleri rica edildi. Sway ayrıca daha önce desteklenmeyen/deneysel NVIDIA desteği için gerekli olan “–my-next-gpu-wont-be-nvidia” seçeneğini de kaldırmış bulunuyor. Sway 1.7-rc2 hakkında ayrıntılı bilgi edinmek için sürüm duyurusunu inceleyebilirsiniz.
Wayland’ın 1.20.0 sürümü, Simon Ser tarafından duyuruldu. FreeBSD desteği tamamen güncellenen yazılımın sürekli entegrasyon sistemi olarak geldiğini belirten Ser; birkaç protokol eklemesi yapıldığını söyledi. 
